Cận thị ban đêm là gì? Triệu chứng và cách khắc phục

Cận thị ban đêm là vấn đề thị lực phổ biến nhưng thường bị bỏ qua, vì vào ban ngày mắt vẫn nhìn rõ. Cùng Wit nhận biết sớm, hiểu rõ nguyên nhân, ghi nhận triệu chứng cũng như cách khắc phục sẽ giúp bảo vệ đôi mắt hiệu quả hơn trước tình trạng thị lực kém vào ban đêm.

Cận thị ban đêm là gì?

Cận thị ban đêm là tình trạng mắt nhìn không rõ vào buổi tối hoặc trong điều kiện ánh sáng yếu. Tình trạng này liên quan đến cách ánh sáng khúc xạ vào võng mạc. Ngay cả mắt bình thường hoặc hơi cận thị cũng không thể tập trung các bước sóng ánh sáng chàm-tím vào võng mạc.

Nguyên nhân gây ra cận thị ban đêm

Tình trạng xuất hiện do điều kiện ánh sáng yếu và đồng tử giãn ra, gây ra sự dịch chuyển cận thị nhẹ. Ngoài ra, trong quá trình giãn nở khi nhiều giác mạc bị lộ ra, quang sai cầu (làm khúc xạ các tia sáng cận trục ngoại vi) trở nên rõ ràng hơn. Phản ứng tự nhiên trong hệ thống thị giác là điều tiết khi tiếp xúc với quang sai cầu.

Các nguyên nhân khác cũng góp phần gây ra cận thị ban đêm:

Thiếu vitamin A

Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra quáng gà là thiếu vitamin A – một vi chất thiết yếu giúp duy trì chức năng của võng mạc, đặc biệt là các tế bào que chịu trách nhiệm nhìn trong bóng tối. WHO cho biết, thiếu vitamin A là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa.

Bệnh về võng mạc

Đây là một bệnh di truyền ảnh hưởng đến các tế bào nhạy sáng ở võng mạc, làm suy giảm khả năng nhìn vào ban đêm và dần dẫn đến mất thị lực ngoại vi (tầm nhìn ống).

Bệnh tiến triển chậm và hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn.

Tật khúc xạ – đặc biệt là cận thị

Người bị cận thị thường có xu hướng nhìn mờ hơn trong điều kiện thiếu ánh sáng, do ánh sáng yếu làm giảm độ tương phản và khiến mắt khó lấy nét.

Bệnh lý giác mạc hoặc thủy tinh thể

Các bệnh ở mắt như đục thủy tinh thể giai đoạn đầu có thể khiến ánh sáng không hội tụ đúng trên võng mạc trong điều kiện thiếu sáng. Các tổn thương giác mạc khác cũng làm giảm độ sắc nét của hình ảnh, nhất là vào ban đêm.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc điều trị bệnh ở mắt có thể gây co đồng tử và làm giảm khả năng thích nghi với bóng tối.

Tuổi tác

Tuổi càng cao, khả năng điều tiết và thích nghi ánh sáng của mắt cũng giảm đi. Đồng tử thu hẹp và tế bào võng mạc suy giảm hoạt động, khiến thị lực ban đêm kém hơn.

Tình trạng này là một dạng rối loạn thị lực đặc biệt.

Triệu chứng nhận biết cận thị ban đêm

Các triệu chứng điển hình của cận thị ban đêm là:

• Nhìn mờ khi trời tối hoặc trong điều kiện thiếu ánh sáng. Dễ nhận thấy khi lái xe buổi tối, đi trong phòng tối, hoặc di chuyển ngoài trời vào ban đêm.
• Mắt lâu thích nghi khi chuyển từ sáng sang tối.
• Dễ bị chói hoặc lóa khi gặp đèn sáng đột ngột, đặc biệt là khi ở trong bóng tối.
• Tầm nhìn xa bị giảm vào ban đêm.
• Dễ vấp ngã hoặc va chạm khi di chuyển trong bóng tối.
• Căng mắt và nhức đầu sau khi nhìn lâu trong bóng tối.

Ảnh hưởng của cận thị ban đêm đến đời sống

Cận thị về đêm không chỉ ảnh hưởng đến các hoạt động sinh hoạt vào ban đêm mà còn tiềm ẩn nhiều hiểm họa sức khỏe:

• Giảm an toàn khi tham gia giao thông ban đêm: Người bị thường gặp khó khăn khi lái xe trong điều kiện thiếu ánh sáng. Đặc biệt, mắt dễ bị lóa bởi đèn pha đối diện, khó nhận diện biển báo, vạch đường và người đi bộ…
• Khó khăn trong công việc quan sát ban đêm: Các công việc như bảo vệ ca đêm, vận hành máy móc, quay phim hay làm việc trong môi trường ánh sáng yếu đòi hỏi thị lực tốt. Người bị có thể làm việc kém hiệu quả, dễ sai sót, thậm chí gặp nguy hiểm nếu không nhận diện được các chi tiết trong môi trường tối.
• Bất tiện trong sinh hoạt hằng ngày: Việc đi lại, nấu ăn buổi tối thường trở nên khó khăn… ảnh hưởng đến sự linh hoạt trong sinh hoạt hằng ngày.
• Tăng nguy cơ té ngã, đặc biệt ở người lớn tuổi: Người lớn tuổi dễ vấp ngã do không nhìn rõ vật cản, bậc thang hoặc sàn trơn. Tình trạng này có thể dẫn đến những tai nạn nghiêm trọng như gãy xương hoặc chấn thương đầu, đặc biệt nếu không có người hỗ trợ kịp thời.
• Ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe tinh thần: Không ít người cảm thấy e ngại, lo lắng, mất tự tin khi ra ngoài vào buổi tối. Một số người còn bị rối loạn giấc ngủ do lo lắng về tình trạng thị lực của mình.
• Cản trở hoạt động giải trí vào ban đêm: Những hoạt động như đi xem phim, dạo phố đêm, cắm trại hay ngắm sao vào ban đêm đều trở nên khó khăn đối với người bị quáng gà.

Cách khắc phục cận thị ban đêm

Dù không nguy hiểm tức thì, nhưng cận thị ban đêm có thể làm suy giảm chất lượng cuộc sống đáng kể. Việc thăm khám mắt định kỳ, cải thiện chế độ dinh dưỡng (đặc biệt là bổ sung vitamin A), bảo vệ mắt khỏi ánh sáng xanh và điều chỉnh môi trường ánh sáng trong sinh hoạt sẽ giúp giảm thiểu ảnh hưởng của tình trạng này. Cụ thể:

1. Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A

Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A được cho là giải pháp phù hợp và đơn giản giúp cải thiện tình trạng do thiếu vitamin A. Vitamin A cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng võng mạc, đặc biệt là các tế bào que – loại tế bào giúp mắt nhìn rõ trong bóng tối.

Các nguồn chứa vitamin A tự nhiên là:

• Gan động vật: gan bò, gan gà, gan heo…
• Rau củ màu đỏ, cam như ớt chuông, cà rốt, khoai lang…
• Rau màu xanh lá đậm: rau ngót, cải bó xôi, bông cải xanh…
• Trái cây màu vàng như đu đủ, xoài chín, dưa lưới…
• Các chế phẩm từ sữa như phô mai, sữa tươi nguyên kem và trứng.

2. Hạn chế tiếp xúc với ánh sáng xanh

Ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại, máy tính, tivi… khi tiếp xúc nhiều, đặc biệt vào ban đêm có thể gây mỏi mắt, rối loạn nhịp sinh học, ức chế melatonin. Tình trạng này gây khó ngủ và ảnh hưởng đến khả năng thích nghi với bóng tối, khiến người bị cận thị ban đêm cảm thấy nhìn kém hơn, chói mắt hoặc lóa khi làm việc hay sinh hoạt vào buổi tối.

Hạn chế tiếp xúc với ánh sáng xanh là một trong những biện pháp quan trọng giúp cải thiện tình trạng

Để giảm tác hại, bạn nên giới hạn thời gian sử dụng thiết bị điện tử sau 18h và bật chế độ lọc ánh sáng xanh. Đồng thời, nên ưu tiên dùng đèn ánh sáng vàng thay vì đèn trắng vào ban đêm cũng giúp mắt được thư giãn, cải thiện khả năng nhìn trong bóng tối và bảo vệ thị lực lâu dài.

3. Duy trì thói quen nghỉ ngơi cho mắt

Duy trì thói quen nghỉ ngơi cho mắt là yếu tố then chốt giúp giảm mỏi mắt, cải thiện khả năng điều tiết và hỗ trợ người bị cận thị về đêm nhìn rõ hơn trong điều kiện ánh sáng yếu. Để cho đôi mắt được nghỉ ngơi và thư giãn, bạn nên áp dụng quy tắc 20-20-20: cứ sau 20 phút nhìn gần (màn hình, sách vở…), hãy nhìn xa khoảng 6 mét (20 feet) trong ít nhất 20 giây để mắt được thư giãn.

Bên cạnh đó, cố gắng ngủ đủ giấc mỗi ngày (7–9 giờ) để giúp tái tạo và phục hồi chức năng võng mạc. Kết hợp massage nhẹ quanh vùng mắt, chườm ấm vài phút sau mỗi giờ làm việc cũng rất hữu ích.

4. Sử dụng kính đúng độ

Khi đeo kính sai độ, đôi mắt phải điều tiết liên tục để lấy nét, khiến mắt bị mỏi, đau đầu và làm giảm khả năng quan sát rõ vào ban đêm. Người bị đang mắc phải nên kiểm tra thị lực định kỳ, từ đó lựa chọn loại tròng kính đúng độ, chất lượng. Một đôi kính phù hợp không chỉ giúp mắt nhìn rõ hơn mà còn giảm áp lực lên võng mạc và cải thiện đáng kể khả năng thích nghi với ánh sáng yếu.

5. Khám mắt định kỳ

Thực tế, nhiều người chỉ khám mắt khi mắt có biểu hiện bất thường, ít khi chủ động thăm khám định kỳ. Tuy nhiên, duy trì thói quen thăm khám mắt định kỳ giúp bác sĩ phát hiện kịp thời các tật khúc xạ, bệnh võng mạc, thiếu hụt vitamin A hay dấu hiệu sớm của thoái hóa điểm vàng – những yếu tố có thể ảnh hưởng đến thị lực ban đêm.

Những người có nguy cơ cao như người lớn tuổi, người làm việc nhiều với các thiết bị điện tử, tài xế lái xe… nên khám mắt tối thiểu 1–2 lần mỗi năm. Việc này không chỉ giúp điều chỉnh độ kính chính xác mà còn góp phần phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng, duy trì thị lực ổn định và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống vào ban đêm.

>>> Xem thêm: Mắt bị cận thị có chữa được không? Các phương pháp hiện nay

Bổ sung viên uống giúp cải thiện mắt từ bên trong

Mắt không chỉ cần vitamin A mà còn cần nhiều dưỡng chất khác để nuôi dưỡng và bảo vệ mắt toàn diện. Trong đó, mắt cần gia tăng Thioredoxin – một loại protein hoạt động như chất chống oxy hóa, có tác dụng tăng cường và bảo vệ tế bào biểu mô sắc tố võng mạc, ổn định và duy trì thị lực, hỗ trợ bảo vệ thủy tinh thế và phòng tránh nguy cơ đục thủy tinh thể – dẫn đến suy giảm thị lực và mù lòa.

Đặc biệt, khi mắt có đủ lượng Thioredoxin, giúp mắt khỏe và tăng cường khả năng chống chọi lại các yếu tố gây hại như ánh sáng xanh, ô nhiễm môi trường, tia cực tím, khói thuốc lá,… Từ đó làm chậm nguy cơ thoái hóa tế bào mắt.

Để gia tăng Thioredoxin một cách tự nhiên và an toàn, các nhà khoa học đã phát hiện tinh chất Broccophane (chiết xuất từ một loại bông cải xanh rất giàu Sulforaphane) có khả năng tăng cường tổng hợp Thioredoxin tự nhiên giúp duy trì sự trong suốt của thủy tinh thể và bảo vệ võng mạc hiệu quả trước các yếu tố gây hại cho mắt. Từ đó hỗ trợ cải thiện tình trạng khô, mỏi mắt và giảm nguy cơ đục thủy tinh thể, thoái hóa hoàng điểm ở người lớn tuổi.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Người bị cận thị về đêm nên đi khám bác sĩ khi cảm thấy thị lực suy giảm vào buổi tối hoặc có các dấu hiệu bất thường như đã đề cập bên trên. Dấu hiệu phổ biến là nhìn mờ khi lái xe ban đêm, khó khăn khi đi lại trong không gian thiếu ánh sáng hoặc phải phụ thuộc hoàn toàn vào ánh sáng nhân tạo để sinh hoạt.

Một cảnh báo quan trọng khác là mắt lâu thích nghi khi chuyển từ nơi sáng sang nơi tối. Nếu bạn mất nhiều thời gian để nhìn rõ sau khi bước vào phòng tối, điều này có thể cho thấy tế bào que ở mắt đang hoạt động kém. Đây cũng là một dấu hiệu cần được thăm khám sớm.

Bên cạnh đó, những người có tiền sử thiếu vitamin A, bệnh gan mạn tính, bệnh lý võng mạc di truyền hoặc đang dùng thuốc ảnh hưởng đến thị lực nên đi khám định kỳ, kể cả khi chưa có triệu chứng rõ rệt.

Cuối cùng, nếu việc nhìn kém vào ban đêm đang ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt, khiến bạn mất tự tin khi ra ngoài buổi tối… thì nên đến khám chuyên khoa mắt càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và tư vấn hướng điều trị phù hợp.

Nên khám mắt định kỳ 1-2 lần mỗi năm để tầm soát các nguy cơ và bệnh lý ở mắt.

Câu hỏi thường gặp

1. Cận thị ban đêm có nguy hiểm không?

Cận thị ban đêm vẫn được xem là một tình trạng đáng lưu ý do ảnh hưởng rõ rệt đến chất lượng cuộc sống. Người mắc bệnh thường khó nhìn rõ trong bóng tối, mất phương hướng khi di chuyển trong không gian thiếu ánh sáng, gây trở ngại trong sinh hoạt, công việc và giao tiếp xã hội.

Một trong những nguy cơ lớn nhất là làm tăng khả năng xảy ra tai nạn do té ngã, gặp nguy hiểm khi lái xe ban đêm… vì không nhận biết rõ phương tiện, biển báo hay người đi bộ phía trước. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với người lớn tuổi hoặc người thường xuyên di chuyển vào buổi tối.

Ngoài ra, tình trạng này không chỉ đơn thuần là rối loạn điều tiết ánh sáng mà còn là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý về mắt như thoái hóa võng mạc di truyền, thiếu vitamin A nặng do bệnh gan, đục thủy tinh thể giai đoạn đầu… Những bệnh lý này nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến suy giảm thị lực nghiêm trọng, thậm chí mù lòa.

2. Có nên dùng kính chống lóa khi bị cận thị ban đêm?

Việc sử dụng kính chống lóa là lựa chọn hữu ích cho người bị, đặc biệt khi thường xuyên phải hoạt động trong điều kiện ánh sáng yếu. Kính chống lóa có thể hỗ trợ giảm hiện tượng chói mắt từ đèn pha xe đối diện, đèn đường, đèn LED, ánh sáng phản chiếu…

Ngoài ra, loại kính này còn giúp tăng độ tương phản và cải thiện khả năng nhìn trong môi trường tối, từ đó giảm điều tiết mắt vào ban đêm. Với người bị cận thị, việc kết hợp kính chống lóa và kính cận đúng độ sẽ giúp điều chỉnh tật khúc xạ, đồng thời hạn chế khó chịu khi di chuyển trong đêm.

Mặc dù không quá nguy hiểm, nhưng cận thị ban đêm nếu không được nhận biết và xử lý kịp thời có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro. Do đó, việc thăm khám định kỳ, chăm sóc mắt đúng cách, sử dụng các sản phẩm bổ sung dưỡng chất… là rất cần thiết để bảo vệ thị lực, đặc biệt khi hoạt động vào ban đêm.