Trục loạn thị càng lớn càng nguy hiểm? Phòng ngừa ra sao?

Trục loạn thị càng lớn, khả năng nhìn mờ, méo hình và nhức mắt càng nghiêm trọng. Vậy trục loạn thị là gì, có cách nào phòng ngừa và bảo vệ thị lực hiệu quả không? Cùng Wit tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây để sớm có hướng xử lý phù hợp.

Trục loạn thị là gì?

Theo định nghĩa khoa học, trục loạn thị (Eye Axis) là kinh tuyến của thấu kính không có bất kỳ lực trụ nào. Theo cách hiểu thông thường, trục mắt đề cập đến vị trí loạn thị trên giác mạc với giá trị nằm trong khoảng từ 0 đến 180 độ. Giá trị trục 90 đề cập đến kinh tuyến dọc của mắt (từ trên xuống dưới). Trong khi đó, giá trị 180 tương ứng với kinh tuyến ngang của mắt (từ bên này sang bên kia).

Ở người bình thường, giác mạc có hình dạng cong đều như quả bóng. Trong khi người bị loạn thị giác mạc cong không đều, có hình dạng tương tự như quả trứng, khiến ánh sáng không hội tụ đúng tại võng mạc, làm cho hình ảnh mờ, méo hoặc bị chồng chéo. Mỗi mắt loạn thị sẽ có một trục riêng và việc xác định chính xác trục loạn của mắt sẽ giúp kê đơn kính điều chỉnh phù hợp. Khi càng lệch nhiều, biểu hiện mỏi mắt, nhìn nhòe hoặc đau đầu càng rõ rệt nếu không được điều chỉnh đúng cách.

Tình trạng càng lớn mắt nhìn càng nhòe, thậm chí có thể gây đau đầu, chóng mặt

Ý nghĩa của trục loạn thị

Hiểu rõ trục loạn thị là gì sẽ giúp người bệnh tối ưu hóa hiệu quả điều trị và cải thiện thị lực một cách tốt nhất.

1. Xác định hướng điều chỉnh

Cho biết chính xác hướng của độ cong bất thường thể hiện trên giác mạc hoặc thủy tinh thể. Đây là cơ sở để bác sĩ nhãn khoa kê đơn kính có trục kính trụ (cylinder) phù hợp, giúp ánh sáng hội tụ đúng điểm trên võng mạc. Nếu độ trục loạn bị sai lệch, người bệnh có thể vẫn nhìn mờ, chóng mặt hoặc khó thích nghi với kính.

2. Giúp phân loại loạn thị

Dựa vào trục loạn thị, bác sĩ có thể xác định loại loạn thị là theo trục ngang (khoảng 180 độ), trục đứng (khoảng 90 độ) hay chéo (ngoài vùng 30 – 60 độ hoặc 120 – 150 độ). Phân loại giúp đánh giá mức độ ảnh hưởng đến thị lực và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Tại sao cần biết trục loạn thị?

Việc xác định chính xác trục loạn thị là điều bắt buộc trong chẩn đoán và điều trị loạn thị. Bởi vì, trục của loạn thị cho biết hướng lệch của giác mạc hoặc thủy tinh thể gây rối loạn khúc xạ. Nếu không có thông số trục loạn là gì, bác sĩ không thể kê đơn kính đúng hướng điều chỉnh, dẫn đến kính không mang lại hiệu quả, thậm chí gây nhức đầu, hoa mắt và giảm chất lượng thị giác.

Ngoài ra, cũng giúp phân biệt các dạng loạn thị khác nhau như theo trục ngang, trục đứng hay chéo để có hướng điều chỉnh phù hợp. Đặc biệt, khi phẫu thuật khúc xạ như LASIK hay dùng kính áp tròng cứng, cần phải định vị đúng, để đảm bảo ánh sáng hội tụ chính xác trên võng mạc.

Hỗ trợ điều chỉnh thị lực tối ưu cho người bệnh

Nếu không đeo kính đúng trục loạn thị có sao không?

Nếu không đeo kính đúng trục loạn thị, mắt sẽ không được điều chỉnh chính xác, khiến thị lực vẫn không thể cải thiện, hình ảnh vẫn méo mó hoặc chồng chéo dù đã đeo kính. Sai lệch trục dù chỉ vài độ cũng có thể gây cảm giác nhức đầu, mỏi mắt, chóng mặt và khó thích nghi, đặc biệt là khi mới thay kính.

Ở trẻ em, tình trạng này còn tiềm ẩn nguy cơ nhược thị nếu không được phát hiện và điều chỉnh kịp thời. Trong khi đó, người trưởng thành có thể gặp khó khăn trong học tập, làm việc hoặc lái xe do chất lượng thị giác kém. Ngoài ra, sử dụng kính sai trục lâu dài còn khiến mắt bị lệch thói quen điều tiết, làm tăng cảm giác khó chịu và ảnh hưởng đến khả năng tập trung. Do đó, cần khám mắt định kỳ và đo khúc xạ chính xác để đảm bảo trục kính luôn phù hợp với tình trạng loạn thị hiện tại.

Cách đo trục loạn thị

Để xác định chính xác, người bệnh cần thực hiện theo quy trình đo khúc xạ toàn diện tại cơ sở chuyên khoa mắt:

• Khám sàng lọc mắt: Bác sĩ kiểm tra tổng quan mắt, đo thị lực không kính để có đánh giá ban đầu.
• Đo khúc xạ tự động (Auto Refractometry): Máy đo khúc xạ sẽ ghi nhận độ cong bất thường của giác mạc và đưa ra giá trị sơ bộ của độ loạn thị và trục loạn thị.
• Đo khúc xạ khách quan bằng máy đo tay (Retinoscopy): Chuyên viên khúc xạ sử dụng thiết bị cầm tay để xác nhận lại kết quả đo tự động và phát hiện sai số nếu có.
• Đo khúc xạ chủ quan (Subjective Refraction): Người bệnh thử kính với nhiều trục khác nhau để xác định trục mang lại thị lực rõ nhất, kết hợp đánh giá cảm nhận của người đo.
• Xác định toa kính cuối cùng: Dựa trên các kết quả đo và phản hồi từ người bệnh, bác sĩ chốt chính xác và kê đơn kính phù hợp.

Phòng ngừa và chăm sóc mắt bị loạn thị

Để phòng ngừa và chăm sóc mắt bị loạn thị hiệu quả, bạn nên thực hiện những điều dưới đây:

• Khám mắt định kỳ: Nên kiểm tra mắt ít nhất 1 lần mỗi năm, đặc biệt là trẻ em và người làm việc nhiều với máy tính, để phát hiện và điều chỉnh loạn thị kịp thời.
• Sử dụng kính đúng trục: Luôn đeo kính theo đúng toa bác sĩ kê. Tránh đeo kính sai trục loạn vì có thể khiến tình trạng loạn của mắt tiến triển trầm trọng hơn.
• Hạn chế dùng thiết bị điện tử thời gian dài: Thực hiện quy tắc 20 – 20 – 20, bạn nên để cho mắt nghỉ ngơi 20 giây sau mỗi 20 phút làm việc với màn hình bằng cách nhìn xa 20 feet (khoảng 6 mét) để giảm mỏi mắt và tránh tăng nặng loạn thị.
• Bổ sung dưỡng chất tốt cho mắt: Ăn nhiều rau xanh, chiết xuất bông cải xanh broccoli chứa suforaphane, cá béo, quả mọng chứa vitamin A, C, E, lutein và omega-3 giúp duy trì sức khỏe giác mạc và võng mạc.
• Bảo vệ mắt khỏi tác nhân có hại: Đeo kính chống tia UV khi ra nắng, tránh ánh sáng xanh quá mạnh và hạn chế dụi mắt, đây là những thói quen dễ làm tổn thương giác mạc.

Chăm sóc mắt đúng cách sẽ giúp làm chậm tiến triển loạn thị và duy trì thị lực ổn định lâu dài

Bên cạnh việc chăm sóc mắt từ bên ngoài, người bị loạn thị nên tăng cường bổ sung các vi chất chuyên biệt để nuôi dưỡng mắt từ bên trong. Qua quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã phát hiện Broccophane (một hoạt chất tự nhiên có trong súp lơ xanh) có thể giúp kích hoạt quá trình tổng hợp Thioredoxin. Đây là một loại protein quan trọng tham gia bảo vệ võng mạc và thủy tinh thể khỏi tổn thương oxy hóa.

Không chỉ dừng lại ở đó, Broccophane khi kết hợp cùng các dưỡng chất hỗ trợ thị lực như Beta Carotene, Lutein, Zeaxanthin, Novoomega, Vitamin C và E,… sẽ mang lại hiệu quả toàn diện hơn. Nhóm dưỡng chất này có thể hỗ trợ cải thiện tình trạng nhìn mờ, nhức mắt; đồng thời hỗ trợ ngăn ngừa và làm chậm tiến triển của các tật khúc xạ như loạn thị, cận thị hay viễn thị.

>>> Xem thêm: 8 Bài tập Yoga cho mắt sáng khỏe không phải ai cũng biết

Câu hỏi thường gặp

Các thông tin sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về trục loạn của mắt để có biện pháp chăm sóc mắt phù hợp.

1. Trục loạn thị có thay đổi theo thời gian không?

Có thể thay đổi theo thời gian, đặc biệt ở trẻ em đang trong giai đoạn phát triển hoặc người trưởng thành bị thay đổi độ cong giác mạc do tác động từ môi trường, tuổi tác hay bệnh lý mắt như giác mạc hình chóp. Vì vậy, người bị loạn thị cần kiểm tra mắt định kỳ để điều chỉnh trục kính phù hợp khi cần thiết.

2. Trục loạn thị 180 độ có khác gì trục 0 độ không?

Thường biểu hiện bằng các giá trị từ 0 đến 180, nhưng thực tế, trục 0 độ và 180 độ đều chỉ cùng một phương (ngang). Cả hai đều thể hiện sự bất thường trong khúc xạ ánh sáng mắt, tuy nhiên, vẫn cần dựa vào nhiều thông tin khác bác sĩ nhãn khoa mới có thể chẩn đoán chính xác tình trạng của mắt.

Trục loạn thị là thông số quan trọng quyết định hiệu quả điều chỉnh thị lực ở người bị loạn thị. Hiểu rõ, cách đo và chăm sóc mắt đúng cách sẽ giúp người bệnh kiểm soát tình trạng mắt tốt hơn, ngăn ngừa loạn thị tiến triển nặng hơn theo thời gian. Đừng quên khám mắt định kỳ và tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ nhãn khoa để bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh lâu dài.