10 cách phòng ngừa thoái hoá điểm vàng hiệu quả, đúng khoa học

Do lối sống và môi trường thay đổi, chúng ta ngày càng đối mặt với nhiều bệnh lý nguy hiểm về mắt. Trong đó, thoái hóa điểm vàng (thoái hóa hoàng điểm) là căn bệnh khá phổ biến khi tuổi tác gia tăng. Bệnh võng mạc này có nguy hiểm không và cách để phòng ngừa thoái hóa điểm vàng là điều mà nhiều người nên biết để chăm sóc tốt cho đôi mắt của mình.

Bệnh thoái hoá điểm vàng nguy hiểm như thế nào?

Hoàng điểm là một phần quan trọng của võng mạc, đáy sau của mắt, có vai trò trong việc đảm bảo thị lực ở vùng trung tâm. Do vậy, khi hoàng điểm bị thoái hóa, thị lực trung tâm của mắt bị giảm dần, thậm chí là mất hẳn.

Thoái hóa hoàng điểm có hai loại là thoái hóa hoàng điểm thể ướt và thể khô. Thoái hóa hoàng điểm thể khô gây mất thị lực trung tâm từ từ, trong khi thể ướt khiến cho tình trạng này diễn ra nhanh chóng hơn. Tuy tác động chủ yếu vào phần thị lực trung tâm và không gây mù lòa, nhưng thoái hóa hoàng điểm là căn bệnh về mắt rất nguy hiểm.

Vì thị lực trung tâm rất quan trọng, đặc biệt trong các công việc và hoạt động như lái xe, đọc sách, nhận diện khuôn mặt,... Việc bị mờ hoặc mất thị lực trung tâm ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc và đời sống hằng ngày của người bệnh. Lâu dần, bệnh sẽ gây những tổn thương tâm lý, khiến cho người bị mắc thoái hóa điểm vàng sống khép kín, tự cô lập mình và ngại tiếp xúc với những người xung quanh.

Bệnh thoái hóa hoàng điểm làm mất thị lực vùng trung tâm

Hướng dẫn cách phòng ngừa thoái hóa điểm vàng đơn giản, hiệu quả

1. Ngừng hút thuốc

Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ gây nên thoái hóa võng mạc ở mắt, làm tăng tốc độ tiến triển của bệnh gấp 5 lần so với những người không hút thuốc. Hút thuốc cũng làm cho các phương pháp điều trị kém hiệu quả hơn vì nó làm tăng mức độ oxy hóa trong máu và trong mắt.(1)

Do vậy, ngừng hút thuốc được xem là cách làm giảm nguy cơ mắc bệnh thoái hóa võng mạc. Một đánh giá năm 2013 trên Tạp chí Nhãn khoa kết luận rằng những người bỏ thuốc lá và không hút thuốc lá trong 20 năm có nguy cơ mắc bệnh thoái hóa võng mạc thấp như những người chưa từng hút thuốc.

2. Ổn định huyết áp

Tăng huyết áp (huyết áp cao) làm tăng nguy cơ thoái hóa điểm vàng vì tăng huyết áp khiến cho lượng máu đến mạch máu của mắt (được gọi là màng mạch) bị giảm, dẫn đến lượng oxy cung cấp cho mắt cũng bị giảm theo. Tình trạng này sẽ làm tăng tốc độ tiến triển của bệnh thoái hóa võng mạc và mất thị lực trung tâm. Cho nên với những bệnh nhân bị chứng cao huyết áp thì việc sử dụng thuốc hạ huyết áp không chỉ có mục đích cân bằng huyết áp mà còn có ý nghĩa trong việc đề phòng bệnh thoái hóa võng mạc.

3. Tập luyện và kiểm soát cân nặng

Mặc dù cân nặng không làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa hoàng điểm nhưng chỉ số khối cơ thể từ 30 trở lên có thể làm tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh. Do vậy, việc tập thể dục thường xuyên, đặc biệt ở những người thừa cân hoặc béo phì cũng là lời khuyên bổ ích từ các chuyên gia nhãn khoa.

Đồng thời, tập thể dục và kiểm soát cân nặng cũng là cách để bạn giữ được huyết áp ổn định. Việc giảm cân có thể làm giảm huyết áp ở những người thừa cân. Tương tự, nếu tập thể dục nhịp điệu 150 phút mỗi tuần có thể làm giảm huyết áp từ 5 đến 7 mm Hg. 

Kiểm soát cân nặng cũng là cách phòng ngừa thoái hóa điểm vàng

4. Tăng cường chất chống oxy hóa trong bữa ăn hằng ngày

Chất chống oxy hóa là những thành phần ngăn ngừa hoặc làm chậm sự phá hủy tế bào do các gốc tự do gây ra. Các gốc tự do gây hại cho tế bào do các phân tử khỏe mạnh bị mất ổn định khi các điện tử của chúng được thay thế bằng oxy (quá trình oxy hóa). (2)

Chất chống oxy hóa làm giảm quá trình trên bằng cách trung hòa các gốc tự do, khiến các tế bào bình thường không bị ảnh hưởng. Võng mạc được coi là bộ phận dễ bị oxy hóa vì nó tiêu thụ nhiều oxy (thông qua các mạch máu trong màng mạch).

Do vậy, các chuyên gia nhãn khoa khuyên thực hiện một chế độ ăn uống giàu thực phẩm chống oxy hóa để có thể giúp giảm thiểu thoái hóa điểm vàng. Thực phẩm có tác dụng chống oxy hóa khá phổ biến và dễ tìm, bao gồm đậu xanh, quả bí ngô, bông cải xanh, rau diếp, các loại đậu, cà rốt, trà xanh, nho đỏ, việt quất, lựu,...

5. Giảm carbs (tinh bột) trong chế độ ăn uống

Chế độ ăn giàu carbohydrate làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa hoàng điểm gấp 1.7 lần so với chế độ ăn ít carbs. Nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí Molecular American Medicine. Nguyên nhân là do khi cơ thể chúng ta ăn nhiều tinh bột, lượng đường trong máu cao lên đột ngột, sau đó khi hệ tiêu hóa tiêu thụ hết thức ăn, lượng đường lại giảm một cách đột ngột. Sự giao động quá lớn và quá nhanh lượng đường huyết sẽ gây viêm và ảnh hưởng xấu đến nhiều cơ quan trong cơ thể, trong đó mắt là bộ phận rất dễ bị tổn thương.

Các thực phẩm giàu tinh bột mà chúng ta nên hạn chế gồm bánh mì trắng, bánh mì cuộn, cơm trắng, các loại trái cây có hàm lượng đường cao,... Ngược lại, thực phẩm có chỉ số đường thấp mà chúng ta nên ưu tiên trong bữa ăn hằng ngày bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, khoai lang, các loại rau củ và trái cây nhiều chất xơ.

6. Nên ăn nhiều cá

Nghiên cứu đã cho thấy lợi ích của việc ăn cá đối với khả năng ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng.

Một nghiên cứu tại Bệnh viện Massachusetts cho thấy những người đàn ông cao tuổi có mức tiêu thụ cá cao (hơn hai lần mỗi tuần) ít có nguy cơ mắc bệnh thoái hóa điểm vàng hơn 45% so với những người ăn ít cá (ít hơn một lần một tuần). (3)

Brian Chua và các nhà nghiên cứu tại Đại học Sydney đã chứng minh những phát hiện tương tự. Họ đã đánh giá 2.900 người từ 49 tuổi trở lên. Trong đó, những người ăn cá ít nhất một lần một tuần có nguy cơ mắc thoái hóa điểm vàng giai đoạn đầu thấp hơn 40% so với những người ăn cá ít hơn một lần một tháng hoặc hoàn toàn không ăn.

Từ những nghiên cứu trên đây, chứng tỏ cá là nguồn thực phẩm rất tốt cho mắt, đặc biệt giúp phòng ngừa bệnh thoái hóa hoàng điểm. Với những người lớn tuổi thì điều này càng có ý nghĩa hơn khi mắt họ có nguy cơ thoái hóa cao hơn những người trẻ tuổi.

Cá là thực phẩm rất tốt cho mắt, đặc biệt trong phòng ngừa thoái hóa hoàng điểm

7. Hạn chế làm việc quá căng thẳng, dùng điện thoại quá nhiều

Việc làm việc quá căng thẳng, nhiều giờ liên tục mà không nghỉ ngơi sẽ khiến cho mắt bị mỏi, dần dần gây giảm thị lực. Bên cạnh đó, việc sử dụng các thiết bị điện tử quá nhiều như điện thoại, máy tính bảng, máy tính khiến cho mắt dễ bị tổn thương hơn. Các thiết bị điện tử nói trên có các ánh sáng xanh nguy hại cho mắt, nếu tiếp xúc lâu sẽ gây tổn thương đến các tế bào biểu mô sắc tố võng mạc. Khi lớp tế bào này dần bị tổn thương và chết đi sẽ dẫn đến các vấn đề cho mắt, đặc biệt là thoái hóa điểm vàng, thoái hóa võng mạc.

Do vậy, giảm thời gian tiếp xúc với màn hình ánh sáng xanh là rất quan trọng. Ngày nay, con người không thể tách rời với các thiết bị điện tử do nhu cầu công việc và giải trí. Tuy nhiên, hãy cố gắng có những thời gian nghỉ ngơi giữa những giờ làm việc, tăng cường hoạt động ngoài trời sẽ giúp cân bằng sự điều tiết của đôi mắt và đề phòng các bệnh lý về mắt.

8. Đeo kính  chống tia UV và ánh sáng xanh

Việc tiếp xúc với bức xạ tia cực tím (UV) từ mặt trời với cường độ cao và liên tục có thể gây ra tổn thương cho võng mạc, không chỉ đẩy nhanh sự tiến triển của bệnh mà còn góp phần gây đục thủy tinh thể.

Để giảm nguy cơ, Tổ chức Macular Degeneration, Hoa Kỳ (AMDF) khuyến nghị mọi người nên đeo kính râm có chỉ số UV 400 nhằm đảm bảo tất cả các tia sáng có bước sóng lên đến 400 nanomet đều bị chặn lại, làm giảm sự tiếp xúc với tia UV khoảng 99%.

9. Khám mắt thường xuyên

Chúng ta nên đi khám mắt thường xuyên, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao mắc bệnh thoái hóa điểm vàng như người nhà gia đình có tiền sử bệnh, người bị tiểu đường, cao huyết áp, những người độ tuổi từ 45 trở lên.

Việc thăm khám có thể giúp bác sĩ phát hiện ra các dấu hiệu ban đầu của thoái hóa điểm vàng (bao gồm sự hình thành các chất lắng đọng, được gọi là drusen, trong võng mạc). Kiểm tra mắt cũng có thể phát hiện ra sự suy giảm dù rất nhỏ về thị lực của bệnh nhân mắc bệnh thoái hóa võng mạc.

Các kỹ thuật bác sĩ dùng để kiểm tra võng mạc và hoàng điểm:

• Lưới Amsler: Người bệnh sẽ được yêu cầu nhìn chằm chằm vào tấm lưới có diện tích là 4 inch x 4 inch. Nếu thấy các đường trên tấm lưới trông gợn sóng hoặc thấy các vùng trung tâm bị lồi lên thì rất có thể người đó đã bị thoái hóa hoàng điểm. Ngoài ra, lưới Amsler có thể được sử dụng hàng ngày để theo dõi thị lực ở những người đã bị thoái hóa hoàng điểm.
• Tự phát huỳnh quang: Là một xét nghiệm không xâm lấn để tìm chức năng của biểu mô sắc tố võng mạc, lớp tế bào bên dưới võng mạc.
• Soi đáy mắt: Cách này được thực hiện sau khi giãn mắt để kiểm tra trực quan võng mạc, màng mạch và mạch máu.
• Chụp ảnh võng mạc kỹ thuật số: Sử dụng một máy ảnh chuyên dụng để chụp ảnh cận cảnh của võng mạc và điểm vàng.
• Chụp mạch huỳnh quang: sử dụng thuốc nhuộm huỳnh quang tiêm để phát hiện mạch máu bị rò rỉ ở những người bị thoái hóa điểm vàng thể ướt.
• Chụp cắt lớp kết hợp quang học (OCT): Là một xét nghiệm không xâm lấn, sử dụng ánh sáng laser để phát hiện võng mạc mỏng, teo và các dấu hiệu của thoái hóa điểm vàng thể ướt hoặc thoái hóa điểm vàng thể khô.

10. Bổ sung các dưỡng chất chuyên biệt cho mắt

Bên cạnh thay đổi lối sống và dinh dưỡng thì chúng ta có thể bổ sung thêm các dưỡng chất cần thiết tốt cho mắt, đặc biệt là võng mạc. Trong nhịp sống sôi động hiện nay dù chú ý đến chế độ ăn hằng ngày nhưng do công việc quá nhiều, điều kiện thời gian nhiều khi không cho phép khiến chúng ta lơ là dẫn đến tình trạng thiếu các vi chất đặc hiệu dành cho mắt.

Song song với đó, tình trạng sử dụng quá nhiều và quá thường xuyên các thiết bị di động cũng là yếu tố đe dọa đến sức khỏe của đôi mắt. Do vậy, để bảo vệ đôi mắt, cửa sổ tâm hồn luôn được sáng khỏe, các chuyên gia khuyên chúng ta nên bổ sung thêm các dưỡng chất tốt cho đôi mắt của mình.

Trong quá trình nghiên cứu nhằm khám phá ra các tinh chất tốt nhất cho đôi mắt, các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện ra tinh chất Broccophane thiên nhiên (chiết xuất từ một loại bông cải xanh rất giàu sulforaphane) có khả năng sản sinh Thioredoxin một cách tự nhiên. Thioredoxin là một loại protein tự nhiên đặc biệt tốt cho mắt, có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ võng mạc hiệu quả trước các yếu tố gây hại cho mắt.

Wit là sản phẩm giúp bảo vệ võng mạc, giúp phòng ngừa hiệu quả bệnh lý thoái hóa điểm vàng

Bệnh thoái hóa hoàng điểm khá nguy hiểm, đe dọa đến thị lực của người bệnh. Do vậy, cách tốt nhất là chúng ta cố gắng bảo vệ, phòng ngừa thoái hóa điểm vàng ngay khi mắt còn đang sáng khỏe cũng như chọn đúng giải pháp chăm sóc - bảo vệ mắt từ bên trong để kiểm soát, làm chậm và giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng tiến triển nặng hơn.