Thoái hoá điểm vàng thể khô: Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Thoái hóa điểm vàng thể khô là một bệnh lý khá phổ biến, đặc biệt ở những người lớn tuổi. Do vậy, tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị thoái hóa hoàng điểm thể khô là điều cần thiết để hạn chế số người mắc bệnh và nếu có bị thì cũng sẽ kiểm soát tốt, tránh những tác động nghiêm trọng đến thị lực.

Thoái hoá điểm vàng thể khô là gì?

Thoái hóa điểm vàng thể khô (Dry macular degeneration) là một chứng rối loạn về mắt thường gặp ở những người trên 50 tuổi. Bệnh do những tế bào cảm quang ở hoàng điểm dần bị phá vỡ, khiến thị lực vùng trung tâm của mắt mờ dần. Cần nói thêm, điểm vàng là một phần của võng mạc chịu trách nhiệm đảm bảo tầm nhìn cho đôi mắt, đặc biệt là tầm nhìn trung tâm (1). 

Thoái hóa điểm vàng thể khô ban đầu có thể xuất hiện ở một mắt và sau đó ảnh hưởng đến cả hai mắt. Theo thời gian, thị lực của người bệnh có thể xấu đi và ảnh hưởng đến khả năng làm việc cũng như các hoạt động khác như đọc, lái xe và nhận dạng khuôn mặt. Bệnh nhân sẽ không mất toàn bộ thị giác nhưng mất thị lực ở vùng trung tâm, thị lực ngoại vi vẫn ổn định.

Thoái hóa điểm vàng dạng khô có thể tiến triển thành thoái hóa điểm vàng ướt - đặc trưng bởi các mạch máu phát triển dưới võng mạc và bị rò rỉ. Loại khô phổ biến hơn, nhưng nó thường tiến triển chậm (trong nhiều năm). Loại ướt có nhiều khả năng gây ra sự thay đổi thị lực tương đối đột ngột dẫn đến giảm thị lực nghiêm trọng.

Các triệu chứng nhận biết

Thoái hóa điểm vàng thể khô có các triệu chứng như sau(2):

• Biến dạng thị giác, chẳng hạn như các đường thẳng dường như bị uốn cong
• Giảm thị lực trung tâm ở một hoặc cả hai mắt
• Cần có ánh sáng tốt hơn khi đọc sách hoặc làm việc cận cảnh
• Khó thích ứng với mức ánh sáng yếu, chẳng hạn như khi bước từ ngoài vào một trong nhà thiếu ánh sáng
• Giảm cường độ hoặc độ sáng của màu sắc
• Khó nhận dạng khuôn mặt
• Điểm mờ hoặc điểm mù được xác định rõ trong tầm nhìn

Nhìn mờ cũng là một biểu hiện của bệnh thoái hóa hoàng điểm dạng khô

Nguyên nhân gây bệnh thoái hóa hoàng điểm thể khô

Hiện các nhà khoa học vẫn chưa xác định nguyên nhân chính xác gây ra thoái hóa điểm vàng thể khô. Tuy nhiên, các nghiên cứu chỉ ra rằng bệnh có thể bị ảnh hưởng bởi sự kết hợp của di truyền, tuổi tác và các yếu tố môi trường, bao gồm hút thuốc lá, béo phì, ăn kiêng và việc tiếp xúc thường xuyên với các thiết bị điện tử. Tình trạng bệnh phát triển khi mắt già đi.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa điểm vàng thể khô bao gồm:

• Tuổi tác: Bệnh này phổ biến nhất ở những người trên 50 tuổi.
• Tiền sử gia đình và di truyền: Bệnh thoái hóa hoàng điểm thể khô có liên quan đến yếu tố di truyền. Các nhà nghiên cứu đã xác định được một số gen có liên quan đến việc phát triển tình trạng bệnh.
• Chủng tộc: Thoái hóa điểm vàng được cho là phổ biến hơn ở người da trắng.
• Hút thuốc lá Hút thuốc lá hoặc thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc làm tăng đáng kể nguy cơ thoái hóa điểm vàng.
• Béo phì: Nghiên cứu chỉ ra rằng béo phì có thể làm tăng khả năng bị thoái hóa điểm vàng sớm hơn hoặc làm tiến triển bệnh nặng hơn đối với những người đã mắc bệnh.
• Bệnh tim mạch: Nếu bạn đã từng mắc các bệnh ảnh hưởng đến tim mạch, bạn có thể có nguy cơ cao bị thoái hóa điểm vàng thể khô.

Thêm yếu tố tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng xanh nguy hại từ các thiết bị màn hình. Làm box riêng về ánh sáng xanh

Biến chứng nguy hiểm có thể gặp phải

Những người bị thoái hóa điểm vàng khô khi đã tiến triển thành mất thị lực trung tâm có thể dẫn tới tình trạng bị trầm cảm và có xu hướng sống khép kín hơn . Khi bị mất thị lực nghiêm trọng, người bệnh có thể nhìn thấy ảo giác thị giác (hội chứng Charles Bonnet). Và thoái hóa điểm vàng khô có thể tiến triển thành thoái hóa điểm vàng ướt, có thể gây giảm thị lực nhanh chóng nếu không được điều trị.

Chẩn đoán và điều trị thoái hóa điểm vàng thể khô

Chẩn đoán thoái hóa điểm vàng thể khô

Bác sĩ có thể chẩn đoán tình trạng của người bệnh bằng cách xem xét tiền sử bệnh, gia đình của người đó và tiến hành kiểm tra mắt toàn diện. Người bệnh có thể được làm một số xét nghiệm khác nhau, bao gồm:

• Kiểm tra mặt sau của mắt. Bác sĩ nhãn khoa sẽ nhỏ thuốc vào mắt để làm giãn đồng tử và sử dụng một dụng cụ đặc biệt để kiểm tra đáy mắt của người bệnh. Nếu võng mạc có nhiều vệt lốm đốm do drusen - cặn màu vàng thì chứng tỏ đã bị đoán thoái hóa điểm vàng thể khô.
• Kiểm tra các khiếm khuyết ở trung tâm tầm nhìn của bệnh nhân. Trong khi khám mắt, bác sĩ nhãn khoa có thể sử dụng lưới Amsler để kiểm tra các khiếm khuyết ở trung tâm tầm nhìn của bệnh nhân. Thoái hóa điểm vàng có thể khiến một số đường thẳng trong lưới bị mờ, bị gãy hoặc bị biến dạng.

Điều trị thoái hóa điểm vàng thể khô

Thoái hóa điểm vàng thể khô về cơ bản là không thể chữa khỏi hoàn toàn. Nếu bệnh nhân được chẩn đoán tình trạng bệnh từ sớm, họ có thể thực hiện các bước giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh như uống bổ sung vitamin, ăn uống lành mạnh và thực hiện một số bài tập phục hồi chức năng thị lực (4). 

Phục hồi chức năng thị lực

Thoái hóa điểm vàng thể khô do tuổi không ảnh hưởng đến tầm nhìn ngoại biên và thường không gây mù lòa, nhưng có thể làm giảm hoặc mất thị lực trung tâm, ảnh hưởng rất lớn đến việc lái xe, đọc chữ và nhận dạng khuôn mặt. Do vậy, hãy đến các trung tâm y tế uy tín để được các bác sĩ hướng dẫn cách để phục hồi chức năng thị lực. Biện pháp tập phục hồi chức năng mắt có thể được áp dụng và cần nhiều thời gian vì kết quả đến khá chậm. Điều quan trọng là bệnh nhân cần kiên trì và tuân thủ các yêu cầu từ bác sĩ nhãn khoa.

Phẫu thuật cấy ghép ống kính viễn vọng

Đối với những người bị thoái hóa điểm vàng thể khô tiến triển cả hai mắt và đã khá nghiêm trọng thì có một lựa chọn khác để cải thiện tầm nhìn là phẫu thuật cấy ghép một ống kính viễn vọng vào một mắt. Ống kính viễn vọng, giống như một ống nhựa nhỏ, được gắn nhiều ống kính giúp phóng to tầm nhìn của người bệnh. Phương pháp này có thể cải thiện cả khoảng cách và khả năng nhìn gần, nhưng vùng nhìn thấy sẽ không được rộng và bao quát.

Biện pháp phòng ngừa thoái hoá điểm vàng thể khô

Chế độ sinh hoạt hợp lý

Cân bằng giữa nghỉ ngơi và làm việc, dành thời gian thư giãn cho đôi mắt được coi là biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa thoái hóa điểm vàng và các bệnh về mắt, từ cận thị, loạn thị cho đến thoái hóa điểm vàng (5).

Đặc biệt, việc hạn chế làm việc trên máy tính liên tục quá lâu hoặc sử dụng điện thoại quá nhiều là điều được các chuyên gia nhãn khoa khuyến cáo. Vì các thiết bị này phát ra ánh sáng xanh, là loại ánh sáng có bước sóng ngắn gây hại cho võng mạc, trong đó có điểm vàng.

Ngoài ra, chúng ta cũng không nên thức quá khuya vì ban đêm, mắt cần được nghỉ ngơi để phục hồi sau một ngày làm việc căng thẳng.

Hãy rời xa điện thoại và hòa mình vào thiên nhiên

Chế độ dinh dưỡng lành mạnh, hạn chế chất kích thích

Chế độ dinh dưỡng lành mạnh tốt cho mắt trước hết là ăn các loại thức ăn có nhiều vitamin A gồm loại trái cây rau củ có màu cam, đỏ, vàng, tăng cường ăn các loại cá, đặc biệt là cá hồi, cá thu, cá trích,...

Việc giảm hàm lượng tinh bột trong các bữa ăn hằng ngày cũng được cho là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ mắt. Khi cơ thể chúng ta tiêu thụ các thực phẩm giàu tinh bột như cơm, bánh mì trắng và thực phẩm có hàm lượng đường cao khiến cho đường huyết tăng đột ngột, sau đó lại giảm nhanh chóng (sau khi tiêu hóa xong thức ăn).

Chính biên độ giao động đường huyết nhanh và liên tục sẽ gây tổn thương cho mắt, trong đó có điểm vàng và võng mạc. Do vậy, chúng ta nên thực hành chế độ ăn phù hợp với các rau củ, trái cây giàu chất xơ, các loại ngũ cốc nguyên hạt. Chế độ ăn này cũng sẽ giúp cơ thể hạn chế được tình trạng huyết áp cao, vốn là yếu tố nguy cơ dẫn đến thoái hóa điểm vàng.

Song song với đó, việc hạn chế sử dụng các chất kích thích như cà phê, rượu bia, đặc biệt là tránh hút thuốc hoặc tiếp xúc với người hút thuốc lá cũng là cách bảo vệ cho đôi mắt được khỏe mạnh.

Nên đi khám mắt thường xuyên

Bệnh thoái hóa điểm vàng thường diễn biến âm thầm nên với cảm quan hằng ngày chúng ta khó nhận biết. Đặc biệt, thoái hóa điểm vàng thường bắt đầu từ một bên mắt, lúc này người bệnh rất khó nhận biết vì con mắt khỏe còn lại sẽ bổ trợ phần nhìn khiếm khuyết. Do vậy, chúng ta nên đi khám đều đặn để các bác sĩ nhãn khoa, với các kỹ thuật và công cụ hiện đại sẽ phát hiện ra bệnh ở giai đoạn sớm, từ đó việc chữa trị cũng sẽ hiệu quả hơn.

Ngoài ra, có một số đối tượng được khuyến cáo nên khám mắt thường xuyên hơn vì đây được coi là nhóm người có nguy cơ cao mắc thoái hóa điểm vàng. Đó là người từ 50 tuổi trở lên, người có tiền sử gia đình, người bị bệnh tiểu đường, huyết áp cao.

Sử dụng các sản phẩm bổ sung dưỡng chất tốt cho mắt

Trong bối cảnh cuộc sống bận rộn và thời gian tiếp xúc với các thiết bị di động của con người ở mức thường xuyên, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe của đôi mắt thì việc sử dụng các sản phẩm bổ sung dưỡng chất cho mắt là cần thiết.